Erdi-Aroko hiria da Segura, eta Erdi-Aroak ematen dio xarma gaur egungo herriari. Orduko portal eta bideek, erregeen, jaunen, errotarien edota nekazarien erresuman murgiltzen dute bisitaria.

1256. urtean Alfontso X.a Gaztelako Erregeak Segurako hiribildua sortzeko agindu zuen, eta halaxe sortu zen Segura. Hiribildua Gaztelatik Europara zihoan bidean zegoen, Nafarroarekin mugan. Defentsa sistema baten ardatza izateko sortu zuten Segura.

Herri lasaia da gaur egun, baina Erdi-Aroko usaina dario. Garai bateko hiribilduak badu magia.

Bisitaldi eta ekintzak:

- Ardixarra etxea: Erdi Aroko interpretazio zentroa

- Andre Mari Jasokundearen eliza

- Segurako kasko historikoa

- Karkaba

Ikastetxe eta kolektiboentzako egitarau didaktikoak:

- "Erdi Aroa ezagutzen".

Erdi Aroko Interpretazio Zentroa: Ardixarra Etxea

Erdi-Aro amaiera. Segurako hiribildua. Ardixarra Etxea. Erdi-mailako familia. Nolakoa zen gure arbaso haien bizimodua?

XVI. mendeko erdi-mailako langile etxea da Ardixarra Etxea eta orduko familia baten bizimodua nolakoa zen ikus daiteke bertan. Haritz egurrez dago eraikia eta murruak altxatzeko Zegamako harrobiko Troska harri arina erabili zen.

Behean ikuilua dauka; lehen solairuan familia bizi zeneko lekua; eta goian, XVII. mendean erantsitako ganbara. Erdi-Aroko ohiko etxe bateko bizimodua ezagutzeko aukera polita, hortaz.

Bertan burutzen diren bisita hauetan historia, artea eta pasadizoak uztartzen dira.

Andra Mari Jasokundearen Eliza

XVI. mendean eraikia, euskal gotikoaren apaindura gabeziaren eta estilo monumentalaren adibide dugu. XVIII. mendearen erdialdera intxaur egurrez egindako erretaulan barroko-rokoko estiloak daude uztartuta. Irudien egilea Luis Salvador Carmona da, espainiar eskultura barrokoko eskultore ezaguna. Erretaula Monumentu Historiko Artistiko izendatu dute.

Segurako kasko historikoa

Segurara hurbiltzen den oro Erdi-Aroan izan zuen nagusitasuna ezagutzera gonbidatzen dugu: harresi barneko kaskoa; kaskoko langile etxe nahiz dorretxeak; kaskorako sarbide diren portalak; orduko kale estu eta kantoiak; Sorkundetarren komentua eta Monumentu Historiko Artistiko izendatu duten bere erretaula; Erdi-Aroko Segurak izan zuen distiraren erakusle den Andramari Jasokundearen Eliza eta Monumentu Historiko Artistiko izendatu dute bere erretaula...

Karkaba

Erdi Aroko egitura duten herri guneek ezaugarri arkitektokino bereziak izaten dituzte, gainerako herrietatik bereizten dituztenak. Ezaugarri horietatik nabarmenetakoa, eraikien izaera trinkoa edo konpaktua da. Seguraren kasuan 3 kale nagusi eta bi zeharkako ditugu, hiribilduko sarrerak eta irteerak erraztuko zituztenak.

Kale paralelo hauek sorburua Erdi Aroan dute, eta horrek etxe multzo bikoitzak sortzea zekarren. Eraikuntza bakoitzak kale nagusira ematen zuen sarbide independente bat izaten zuen, baina atzeko aldetik kale paralelora ematen zuen eraikinaren mugakide izan ohi zen. Hiribilduak sortzeko garaian atzealdera ematen zuten espazio horiek nahiko handiak izan ohi ziren. Gerora, herri gunea haziz joan zen, eta etxeak handiagoak egitearen nahiak, etxe atzekaldeko kale hoiek estutu egin zituen, bidezidor bilakatu arte. Kalezulo horiek dira karkabak.